“Dit gaat voor een nieuwe esthetiek zorgen”
Naast big data, ict en robotica was er bij de aftrap van de Dutch Technology Week vandaag bij Fontys in Eindhoven ook aandacht voor kunst. Kunstenares Maria Verstappen gaf er in een workshop een sneak preview van de Tickle Salon, die dit najaar onderdeel uitmaakt van de internationale expositie Robot Love. Over robots die je strelen en voor een nieuwe esthetiek gaan zorgen.
Door: Pertra Merkx, bron: Fontys
Maria Verstappen vormt samen met haar partner Erwin Driessens een kunstenaarsduo, bij wie automatiseringsprocessen en sinds een aantal jaren ook robotisering een belangrijke rol spelen. Ze combineren die met verschijnselen uit de natuur. Met behulp van fysische en chemische processen en algoritmes op de computer maken ze nieuwe beelden. Zo maakten ze de sandbox, waarin zand en wind zorgen voor steeds andere beelden.
De Tickle Salon is hun nieuwste project, dat voortborduurt op de streelrobot die zij al rond de eeuwwisseling bedachten. “Mijn man en ik strelen elkaar graag”, begint Verstappen. “Maar toch is strelen iets wat je liever ondergaat dan doet. Verveling slaat toe. Dan zeggen we met een mooi stereotiep dat het ‘robotachtig’ wordt. Steeds op en neer op hetzelfde plekje.”
Siliconen pootjes
Zo kwam het stel op het idee van de streelrobot, die ze steeds verfijnden. Een veertje dat ongelijkmatig over je rug tippelt, een ‘wagentje’ dat met zijn siliconen pootjes je huid bewerkt. Inmiddels heeft hij de vorm van een balletje met sensor aan dunne draadjes. Nu de robot steeds meer ook een learning machine wordt, kan deze technische hulp zelfs aanvoelen waar je het liefst wordt gestreeld en hoe hard of zacht. “Daarvoor willen we een biofeedbacksysteem toevoegen, dat aan de robot via hersenactiviteit kan melden wat we wel en niet prettig vinden”, zegt de kunstenares.
Het proces daarachter, daar gaat het dit kunstenaarsduo om. Dat een robot zich kan aanpassen, kan leren om grillig en onvoorspelbaar te zijn, net als kunst, de natuur en zo je wilt ook de liefde. De invoering van robots en artificial intelligence is volgens Verstappen daarom een compleet andere technische revolutie dan de industriële revolutie. Die laatste was verantwoordelijk voor standaardisering en eenheidsworst; van lopende banden waar precies dezelfde producten afrolden. Monochrome velden vol maïs of aardappels, geschikt voor grote landbouwmachines.
Mislukte paprika’s
Robotisering kan zorgen voor een heel nieuwe esthetiek, daarvan is Verstappen overtuigd. “Er zijn machines die langs het veld gaan en aan blaadje van een plant zien of de plant ziek is. Er kan dan heel gericht iets worden gedaan, in plaats van hele velden behandelen met bestrijdingsmiddelen.” Daardoor komt variëteit terug en grilligheid. En dát willen de kunstenaars laten zien met hun werk.
Het roept ook weerstand op, die grilligheid. De kunstenaars maakten daarom bijvoorbeeld ook replica’s van ‘mislukte’ paprika’s, zoals ze waren voordat alles strak en hetzelfde moest zijn. “We zijn het niet meer gewend, zijn bijna bang van de echte natuur. Maar de tijd van de rechte lijnen, weerspiegeld in de kunst van het Modernisme, is voorbij. Want kunst is altijd een uiting van de culturele identiteit van een tijdperk. Ik zie het daarom als kunstenaar als mijn taak om daarin te duiken.”
Deze workshop vond plaats in samenwerking met Baltan Laboratories, vanuit het Sentient Machines: artist-in-residence programma.
